nijverheid

Strijkijzers

erfgoedtve_anne HK Nederhorst den Berg, nijverheid 10 juni 202111 juni 2021

Naam	Strijkijzers
Korte beschrijving	Diverse oude strijkijzers, afkomstig uit de verschillende wasserijen. Ze staan symbool voor de bloeiende wasindustrie van het dorp.
Thema	nijverheid
Datering	ca. 1900
Materiaal	ijzer
Collectie	Historische kring Nederhorst den Berg
Plaats	Nederhorst den Berg
Toelichting	De wasindustrie is ontstaan in Nederhorst den Berg vanwege de zachtheid en zuiverheid van het Vechtwater. Omstreeks 1850 verdienden al enkele gezinnen het hoofdinkomen met wassen en bleken. Al gauw nam dit aantal toe en werden bedrijven professioneler. De eerste geregistreerde stoommachine stond op naam van Toon Hageman aan de Meerlaan. Rond 1900 kwamen er meer wasserijen en in 1912 telde het dorp 21 wasserijen. Na 1960 liep het aantal wasserijen terug. Momenteel is alleen Wasserij Lamme nog actief.
Literatuur	Tijdschrift Werinon, themanummer 8: ‘Van blekerij tot wasindustrie’, november 1992.

Chocoladevorm Bros van Bensdorp

erfgoedtve_anne HK Bussum, nijverheid 7 juli 20209 juli 2020

Naam	Chocoladevorm Bros van Bensdorp
Korte beschrijving	Cliché* voor vijf repen Bros
Thema	nijverheid
Datering	1934-1985
Materiaal	metaal
Collectie	Historische kring Bussum
Plaats	Bussum
Toelichting	De gebroeders Bensdorp uit Amsterdam bouwden in 1884 een nieuwe Cacao- en Chocoladefabriek In Bussum, waar menin de eerste tijd halffabricaten maakte. De Amsterdamse fabriek verhuisde in 1926 naar Bussum. In 1934 bracht men het merk Bros op de markt. Veel verbouwingen en overnames verder, werd de fabriek op 1 oktober 2002 gesloten. * drukvorm voor platen met negatieve tekening.

Puzzel golfkartonfabriek Van Meurs

erfgoedtve_anne HK Bussum, nijverheid 6 juli 20206 juli 2020

Naam	Puzzel golfkartonfabriek Van Meurs
Korte beschrijving	Een puzzel, met als afbeelding de papierhal van de Van Meurs fabriek. Aan de linkerkant op de deksel staat het logo van Van Meurs.
Thema	nijverheid
Datering	midden 20e eeuw
Materiaal	karton
Collectie	Historische kring Bussum
Plaats	Bussum
Toelichting	Golfkartonfabriek Van Meurs werd in 1928 opgericht door Klaas van Meurs, op het terrein van villa ‘Walden’, gelegen aan de Franse Kampweg 10 te Bussum. Uit Groningen aangevoerd strokarton werd verwerkt tot golfkarton, waarvan verpakkingen werden gemaakt. De slogan was: ‘Van Meurs voor al uw verpakkingen’ .De fabriek brandde in 1965 af, maar werd weer opgebouwd. In 1972 werd de fabriek overgenomen door Reedpack ltd. dat in 1990 weer overgenomen werd door SCA Packaging. Uiteindelijk in 1994 sloot de fabriek de deuren, waarna de gebouwen in 1996 gesloopt werden.

Blikken bakkerij Walden

erfgoedtve_anne HK Bussum, nijverheid 6 juli 20206 juli 2020

Naam	Blikken bakkerij Walden
Korte beschrijving	Drie blikken en deksel die gebruikt zijn in de kolonie Walden. Op de deksel staat vermeld: NV Dr. van Eeden’s Electrische Bakkerij Walden te Bussum.
Thema	nijverheid
Datering	vanaf 1912
Materiaal	blik
Collectie	Historische kring Bussum
Plaats	Bussum
Toelichting	Frederik van Eeden heeft in 1902 Bakkerij Walden opgericht, gelegen aan de ’s-Gravelandseweg 54 te Bussum. Eerst werd alleen voor de kolonisten gebakken, maar uit financiële noodzaak besloot men de broden te verkopen. De bakkersgroep was als enige winstgevend.Eind 1906/begin 1907 trok de bakkersgroep uit onvrede weg uit de kolonie, met medeneming van al hun gereedschap, naar Hamerstraat 9, Bussum. Nieuwe bakkers kwamen in 1907 op Walden wonen en Van Eeden zette de zaak voort als Electrische Bakkerij Walden. Op 1 december 1911 werd de NV Dr. Van Eeden’s Electrische Bakkerij ‘Walden’ opgericht.

Kannetje/vaasje van ‘De Krijgsman’

erfgoedtve_anne HK Stad Muiden, nijverheid 4 juli 20206 juli 2020

Naam	Kannetje/vaasje van ‘De Krijgsman’
Korte beschrijving	Kannetje/vaasje met tuit, versierd met een afbeelding van ‘De Krijgsman’(= logo van de fabriek) en motieven met een ossenkop. Op de deksel staan de woorden: Buscsruytmaeckers sinds 1702.
Thema	nijverheid
Datering	ca. 1900
Materiaal	aardewerk (Makkums)
Collectie	Historische kring Stad Muiden
Plaats	Muiden
Toelichting	Door de Vroedschap van Muiden werd in 1702 aan Reinier van Cuyk uit Amsterdam toestemming gegeven een kruitmolen op te richten, aangedreven door een rosmolen, met de naam ‘De Krijgsman’. In 1868 werd de fabriek herbouwd met een stoommachine als krachtbron. In 1922 werd de ‘N.V. Nederlandse Springstoffenfabriek’ opgericht. In 1972 fuseerde het bedrijf met een Duits bedrijf en werd hernoemd tot ‘Muiden Chemie’. In 1991 werd het bedrijf door een Brits bedrijf overgenomen en hernoemd tot ‘Muiden Chemie International’. Door de jaren heen hebben er talloze explosies plaatsgevonden in de fabriek met doden en zwaargewonden tot gevolg. Uiteindelijk in 2004 heeft de onderneming alle activiteiten gestaakt, tot grote opluchting van de omwonenden.

Figurine ‘De Krijgsman’

erfgoedtve_anne HK Stad Muiden, nijverheid 4 juli 20204 juli 2020

Naam	Figurine ‘De Krijgsman’
Korte beschrijving	Het figuurtje heeft een banier in de rechterhand en hij draagt een oranje sjerp. Achter hem ligt een kanon. Het figuurtje staat op een sokkel, met de tekst: Muiden Chemie.
Thema	nijverheid
Datering	1972
Materiaal	metaal, hout
Collectie	Historische kring Stad Muiden
Plaats	Muiden
Toelichting	Door de Vroedschap van Muiden werd in 1702 aan Reinier van Cuyk uit Amsterdam toestemming gegeven een kruitmolen op te richten, aangedreven door een rosmolen, met de naam ‘De Krijgsman’. In 1868 werd de fabriek herbouwd met een stoommachine als krachtbron. In 1922 werd de ‘N.V. Nederlandse Springstoffenfabriek’ opgericht. In 1972 fuseerde het bedrijf met een Duits bedrijf en werd hernoemd tot ‘Muiden Chemie’. In 1991 werd het bedrijf door een Brits bedrijf overgenomen en hernoemd tot ‘Muiden Chemie International’. Door de jaren heen hebben er talloze explosies in de fabriek plaatsgevonden met doden en zwaargewonden tot gevolg. Uiteindelijk in 2004 heeft de onderneming alle activiteiten gestaakt, tot grote opluchting van de omwonenden.

Tegel van ‘De Krijgsman’

erfgoedtve_anne HK Stad Muiden, nijverheid 4 juli 20204 juli 2020

Naam	Tegel van ‘De Krijgsman’
Korte beschrijving	Tegel met afbeelding van een krijgsman met banier en kanon in het midden. Aan de onderkant een banderol met de tekst: De Krijgsman anno 1702. Hoekmotief: ossenkop.
Thema	nijverheid
Datering	ca. 1900
Materiaal	keramiek, glazuur
Collectie	Historische kring Stad Muiden
Plaats	Muiden
Toelichting	Door de Vroedschap van Muiden werd in 1702 aan Reinier van Cuyk uit Amsterdam toestemming gegeven een kruitmolen op te richten, aangedreven door een rosmolen, met de naam ‘De Krijgsman’. In 1868 werd de fabriek herbouwd met een stoommachine als krachtbron. In 1922 werd de ‘N.V. Nederlandse Springstoffenfabriek’ opgericht. In 1972 fuseerde het bedrijf met een Duits bedrijf en werd hernoemd tot ‘Muiden Chemie’. In 1991 werd het bedrijf door een Brits bedrijf overgenomen en hernoemd tot ‘Muiden Chemie International’. Door de jaren heen hebben er talloze explosies in de fabriek plaatsgevonden met doden en zwaargewonden tot gevolg. Uiteindelijk in 2004 heeft de onderneming alle activiteiten gestaakt, tot grote opluchting van de omwonenden.

Busje van Bensdorp

erfgoedtve_anne HK Bussum, nijverheid 29 juni 202029 juni 2020

Naam	Busje van Bensdorp
Korte beschrijving	Rode, ronde bus, enigszins verkleurd, voor ‘Royal Dutch’ Solubilisé cacao van Bensdorp, Bussum
Thema	nijverheid
Datering	eind 2e helft 20e eeuw
Materiaal	blik
Collectie	Historische kring Bussum
Plaats	Bussum
Toelichting	De gebroeders Bensdorp uit Amsterdam bouwden in 1884 een nieuwe Cacao- en Chocoladefabriek In Bussum, waar men in de eerste tijd halffabricaten maakte. De Amsterdamse fabriek verhuisde in 1926 naar Bussum. Veel verbouwingen en overnames verder, werd de fabriek op 1 oktober 2002 gesloten.

Sigarenpers De Ploeg

erfgoedtve_anne HK Bussum, nijverheid 26 april 202029 juni 2020

Naam	Sigarenpers
Korte beschrijving	Sigarenpers van Tabak- en sigarenfabriek ‘De Ploeg’, gelegen aan de Brinklaan 88 te Bussum.
Thema	nijverheid
Datering	ca. 1900
Materiaal	hout
Collectie	Historische kring Bussum
Plaats	Bussum
Toelichting	Een sigarenpers is een mal met 20 ‘schuitjes’ om sigaren te maken.De tabak- en sigarenfabriek ‘De Ploeg’ lag in 1875 aan de Hoogstraat te Bussum. Na de dood van Pieter de Kloet in 1899, wordt de fabriek overgenomen door zoon Johan Diederick, die de fabriek in 1917 sluit.

Turfsteekijzer

erfgoedtve_anne HK In de Gloriosa, nijverheid 14 april 202018 mei 2020

Naam	Turfsteekijzer
Korte beschrijving	Betreft een metalen turfsteekijzer met een breed houten handvat. Het metaal is uit één stuk gesmeed. Een turfsteekijzer gebruikte men om turf langs de lijnen te steken die door de krabber waren getrokken. Door de gaten kon men een stok steken en zo de diepte bepalen.
Thema	nijverheid
Datering	18e eeuw
Materiaal	ijzer en hout
Collectie	Historische kring ’In de Gloriosa’
Plaats	Ankeveen, ‘s-Graveland en Kortenhoef
Toelichting	Tot het jaar 1000 was het gebied tussen Vecht en Eem nog zo dun bevolkt dat de bevolking nog geen behoefte had aan het uitbreiden van land voor landbouw en veeteelt. Door de toenemende bevolkingsdruk begon daarna de ontginning van de veengebieden ten behoeve van landbouw en brandstof. Hiertoe werd het veen eerst ontwaterd door het graven van sloten en vaarten. Tot 1500 was het vooral droge vervening: het steken van het hoge veen boven de waterspiegel. Na 1500 werd steeds meer tot natte vervening overgegaan: het uitbaggeren van het veen dat vervolgens werd gedroogd en daarna gesneden met een turfsteekijzer tot turven. Na 1860 liep het veenbedrijf geleidelijk ten einde. Door de natte vervening zijn de grote plassen rond Loosdrecht, Kortenhoef en Ankeveen ontstaan met petgaten en legakkers.

Noortje of rietnoortje

erfgoedtve_anne HK In de Gloriosa, nijverheid 14 april 20205 juli 2020

Naam	Noortje of rietnoortje
Korte beschrijving	Het noortje werd gebruikt om riet en ruigt (verschillende hoge grassoorten) te snijden. Het riet was bestemd voor rietdekkers en het ruigt ging naar de bollenvelden om deze in de winter af te dekken tegen de vorst. Waar de benaming noortje vandaan komt is onbekend.
Thema	nijverheid
Datering	19e eeuw
Materiaal	ijzer en hout
Collectie	Historische kring ’In de Gloriosa’
Plaats	Ankeveen, ‘s-Graveland en Kortenhoef
Toelichting	Tot het jaar 1000 was het gebied tussen Vecht en Eem nog zo dun bevolkt dat de bevolking nog geen behoefte had aan het uitbreiden van land voor landbouw en veeteelt. Door de toenemende bevolkingsdruk begon daarna de ontginning van de veengebieden ten behoeve van landbouw en brandstof. Hiertoe werd het veen eerst ontwaterd door het graven van sloten en vaarten. Tot 1500 was het vooral droge vervening: het steken van het hoge veen boven de waterspiegel. Na 1500 werd steeds meer tot natte vervening overgegaan: het uitbaggeren van het veen dat vervolgens werd gedroogd en daarna gesneden met een turfsteekijzer tot turven. Na 1860 liep het veenbedrijf geleidelijk ten einde. Door de natte vervening zijn de grote plassen rond Loosdrecht, Kortenhoef en Ankeveen ontstaan met petgaten en legakkers.

Busje De Ruijter Gestampte muisjes

erfgoedtve_anne HK Baerne, nijverheid 14 april 202026 april 2020

Naam	Busje De Ruijter Gestampte muisjes
Korte beschrijving	Gele, vierkante bus met een zomer- en wintertafereel van P. de Ruijter & Zn, Baarn
Thema	nijverheid
Datering	1974
Materiaal	blik
Collectie	Historische kring Baerne
Plaats	Baarn
Toelichting	De grondslag van De Ruijter werd in 1860 gelegd in het voorhuis van een voormalige boerderij aan de Brinkstraat te Baarn. Daar begon de 24-jarige Cornelis Rutgerus De Ruijter een banketbakkerszaak. Tijdens zijn opleiding in Utrecht was hij ingewijd in de geheimen van de bereiding van “Muisjes®“, anijszaadjes met veel laagjes suiker erom, waardoor kleine witte en roze bolletjes ontstonden. Deze werden gegeten op beboterde beschuit bij de geboorte van een kind. De Ruijter groeide uit tot een grote firma voor zoet broodbeleg. In 2007 verliet De Ruijter Baarn.

Boezemschop

erfgoedtve_anne HK In de Gloriosa, nijverheid 14 april 20205 juli 2020

Naam	Boezemschop
Korte beschrijving	De boezemschop werd gebruikt om de veenbagger vanuit de praam op de legakker te hozen waarna het moest uitwateren en drogen voordat er turf van gestoken kon worden.
Thema	nijverheid
Datering	19e eeuw
Materiaal	hout
Collectie	HK In de Gloriosa
Plaats	Ankeveen, ‘s-Graveland, Kortenhoef
Toelichting	Tot het jaar 1000 was het gebied tussen Vecht en Eem nog zo dun bevolkt dat de bevolking nog geen behoefte had aan het uitbreiden van land voor landbouw en veeteelt. Door de toenemende bevolkingsdruk begon daarna de ontginning van de veengebieden ten behoeve van landbouw en brandstof. Hiertoe werd het veen eerst ontwaterd door het graven van sloten en vaarten. Tot 1500 was het vooral droge vervening: het steken van het hoge veen boven de waterspiegel. Na 1500 werd steeds meer tot natte vervening overgegaan: het uitbaggeren van het veen dat vervolgens werd gedroogd en daarna gesneden met een turfsteekijzer tot turven. Na 1860 liep het veenbedrijf geleidelijk ten einde. Door de natte vervening zijn de grote plassen rond Loosdrecht, Kortenhoef en Ankeveen ontstaan met petgaten en legakkers.

Busje tafelzout Bouvy

erfgoedtve_anne HK Stad Muiden, nijverheid 14 april 202024 juni 2020

Naam	Busje tafelzout van Bouvy
Korte beschrijving	Rond busje met opschrift Bouvy Tafelzout op blauw veld. In het midden de afbeelding van een pauw, met eromheen de vier letters B (= Bouvy), M (= Muiden), A (= Amsterdam) en Z (= zout). Op de rand van de deksel staan de woorden ’blijft strooibaar’.
Thema	nijverheid
Datering	1935
Materiaal	blik
Collectie	Historische kring Stad Muiden
Plaats	Muiden
Toelichting	Patriciërszoon Johannes Jacobus Bouvy uit Amsterdam koopt in 1838 zoutziederij ‘De Pauw’ in Muiden. De fabriek wordt tot 1969 door de familie Bouvy geëxploiteerd, vanaf 1925 onder de naam N.V. J.J. Bouvy en Zoon. Behalve keuken- en tafelzout, wordt ook selderij-, hardkaas- en slagerszout geproduceerd.

Baggerbeugels of baggernetten

erfgoedtve_anne HK In de Gloriosa, nijverheid 14 april 202018 mei 2020

Naam	Baggerbeugels of baggernetten
Korte beschrijving	Dit gereedschap werd gebruikt bij de natte vervening om veenbagger mee uit een moeras of van de bodem van een water te scheppen. De baggerbeugel bestaat uit een lange steel, waaraan een stalen ring is bevestigd en een net welke met leren riempjes aan de metalen ring is bevestigd. Aan de voorkant van de stalen ring zit een zogenaamde schraapplaat die afhankelijk van de grondsoort een puntige afwerking heeft. De grondsoort is ook bepalend voor de maaswijdte van het net. Met de baggerbeugel was het mogelijk om veen tot zo’n twee meter onder de waterspiegel weg te baggeren, een praktijk die veentrekken of slagturven werd genoemd. De veenbagger werd in een praam gehesen en later op de legakker uitgegooid om te ontwateren en te drogen waarna er turf van gestoken kon worden.
Thema	nijverheid
Datering	17e eeuw
Materiaal	ijzer, hout, leer en touw
Collectie	Historische kring ’In de Gloriosa’
Plaats	Ankeveen, ‘s-Graveland en Kortenhoef
Toelichting	Tot het jaar 1000 was het gebied tussen Vecht en Eem nog zo dun bevolkt dat de bevolking nog geen behoefte had aan het uitbreiden van land voor landbouw en veeteelt. Door de toenemende bevolkingsdruk begon daarna de ontginning van de veengebieden ten behoeve van landbouw en brandstof. Hiertoe werd het veen eerst ontwaterd door het graven van sloten en vaarten. Tot 1500 was het vooral droge vervening: het steken van het hoge veen boven de waterspiegel. Na 1500 werd steeds meer tot natte vervening overgegaan: het uitbaggeren van het veen met behulp van baggerbeugels met baggernetten. Nadat de veenlaag was ingedroogd werden turven gesneden en gestoken. Na 1860 liep het veenbedrijf geleidelijk ten einde. Door de natte vervening zijn de grote plassen rond Loosdrecht, Kortenhoef en Ankeveen ontstaan met petgaten en legakkers.

Turfbak met schildering

erfgoedtve_anne HK In de Gloriosa, nijverheid 13 april 202027 juli 2020

Naam	Turfbak met schildering
Korte beschrijving	Turfbak voor het bewaren van turf naast de kachel zoals later de kolenkit.
Thema	nijverheid
Datering	19e eeuw
Materiaal	metaal, opdruk is van email
Collectie	Historische kring ’In de Gloriosa’
Plaats	Ankeveen, ‘s-Graveland en Kortenhoef
Toelichting	Tot het jaar 1000 was het gebied tussen Vecht en Eem nog zo dun bevolkt dat de bevolking nog geen behoefte had aan het uitbreiden van land voor landbouw en veeteelt. Door de toenemende bevolkingsdruk begon daarna de ontginning van de veengebieden ten behoeve van landbouw en brandstof. Hiertoe werd het veen eerst ontwaterd door het graven van sloten en vaarten. Tot 1500 was het vooral droge vervening: het steken van het hoge veen boven de waterspiegel. Na 1500 werd steeds meer tot natte vervening overgegaan: het uitbaggeren van het veen dat vervolgens werd gedroogd en daarna gesneden met een turfsteekijzer tot turven. Na 1860 liep het veenbedrijf geleidelijk ten einde. Door de natte vervening zijn de grote plassen rond Loosdrecht, Kortenhoef en Ankeveen ontstaan met petgaten en legakkers.